Jedan od najstarijih sportova na svetu preživeo je vekove bez velikih promena u svojoj suštini: Trka konja i pobednik je onaj koji prvi prođe kroz cilj. Iza tog jednostavnog pravila krije se bogata i uzbudljiva istorija. Nekada zabava za elitu, danas globalna industrija, iako u poslednjim decenijama polako gubi bitku sa modernim oblicima zabave.
Ako tražiš najbolju platformu za klađenje na trke konja – Vivatbet je tvoja staza!
Prvi galopi kroz istoriju
Kada je održana prva trka – niko ne zna. Još u antičkoj Grčkoj, na Olimpijadama između 700. i 40. godine p.n.e. održavale su se trke četvoroprega i konjanika. U Rimu su te trke postale prava atrakcija, dok se za ostale civilizacije pretpostavlja da su imale slične forme, iako bez preciznih zapisa. Kina, Persija, Arabija i Severna Afrika bile su kolevke konjarstva, koje će kasnije oblikovati konjičke rase poznate pod imenima Arab, Barb i Turk – rase koje će Evropu osvojiti preko Krstaških ratova.
Engleska kolevka modernih trka
U srednjovekovnoj Engleskoj trke su bile način da se testira brzina i vrednost konja. Prva dokumentovana nagrada dodeljena je u 12. veku za trku vitezova dužine 3 milje. Henrija VIII zanimala je selekcija – uvodio je konje iz Italije i Španije, dok je Džejms I već finansirao prave trke. Do smrti Čarlsa I, kraljevski ergelovi brojali su gotovo 140 grla.
Međutim, pravi temelj engleskog turfa postavio je Čarls II. On je uveo tzv. King’s Plates trke, gde su konji trčali po dva puta po 4 milje, i nosili zadatu težinu. Trkačka pravila, težinski zahtevi i dužine sve je bilo jasno definisano, što je Newmarket učvrstilo kao centar konjičkog sveta.
Trke u svetu od Pariza do Njujorka
U Francuskoj se prva trka iz inata između dva plemića održala 1651. Luj XIV je voleo klađenje, a Luj XVI je osnovao Jockey Club i uveo pravila poput obaveznih pedigrea.
U Americi, već 1664. godine britanske vlasti organizuju trku na Long Ajlendu. Pehar je dodeljivan najboljim konjima svakog proleća i jeseni. U ranoj fazi cenili su se konji koji izdrže dugo, a tek posle Građanskog rata u prvi plan dolazi brzina.
Od dvoboja do javnih spektakala
Najranije trke bile su mečevi između jednog ili dva konja, sa vlasnicima koji su lično ulazili u dogovor o nagradi. Povlačenje – znači gubiš sve. Kasnije dolazi era otvorenih trka sa pravilima o uzrastu, polu, geografskoj pripadnosti i broju pobeda. U Engleskoj je zakon iz 1740. propisivao da konj mora biti u vlasništvu takmičara i da mora imati uredan rodovnik.
Džokeji i njihova uloga
Iako su u ranim trkama imena jahača retko beležena, već krajem 19. veka počinje zvanično evidentiranje. Kako su duge trke ustupale mesto kraćim, taktičke sposobnosti i veština jahača postale su ključne. Otuda i moderna slava džokeja.
Krvne linije i pedigrei
U ravničarskim trkama danas dominira rasa „Thoroughbred“, nastala od ukrštanja orijentalnih rasa i lokalnih britanskih konja. Prvi pravi „studbook“ nastaje 1791. godine, kada Džejms Vezerbi objavljuje General Stud Book. Rasa se svodi na tri oca: Darli Arabija, Gedolfin Barb i Birli Turk – uvezene između 1690. i 1730. godine. Od tada – sve se vodi precizno i sistematski.
Trke kroz vekove
Trke su se menjale: od iscrpljujućih dvoboja na 8 milja, do kraćih, dinamičnih nadmetanja. U 18. veku uvode se starosne i težinske kategorije. Ubrzo se pojavljuju i prve „klasične“ trke – Derby, Oaks, St. Leger – koje su oblikovale savremeni format.
U SAD Trostruka kruna čine Kentucky Derby, Preakness i Belmont Stakes. U Francuskoj, to su Prix du Jockey Club, Grand Prix de Paris i čuveni Prix de l’Arc de Triomphe.
Džokej klubovi i pravila
Britanski Džokej Club, osnovan oko 1750. godine, bio je zakon u svetu trka. Danas ga je nasledila britanska agencija Horseracing Authority. U Francuskoj sve reguliše France Galop, dok je u SAD sistem decentralizovan – svaka država ima svoju komisiju.
Handikep – trke izjednačenih šansi
U handikep trkama, konji nose različitu težinu kako bi se izjednačila konkurencija. Mlađi konji i kobile nose manje, favoriti više. Cilj ke da svi imaju približno jednake šanse. Australijski Meblurn kup je najpoznatiji primer.
Nagrade, takse i klađenje
Nekada je pobednik uzimao sve. Danas se nagrade raspodeljuju i do petog mesta. U Americi takse vlasnika finansiraju trke, dok je u Evropi sistem drugačiji. Klađenje se razvilo od privatnih opklada do složenih totalizatora. Pojavom automatizovanih sistema i online klađenja, trke su se prilagodile digitalnom dobu, ali nisu zadržale istu popularnost.
